Wat wij vonden van Ik ben er niet van Lize Spit

Een of twee keer per maand lezen Istvan (49) en Paula (25) allebei hetzelfde boek. Van Nederlandse literatuur tot dystopische boeken – alles komt voorbij. In deze editie van De Boomer & De Millennial: Ik ben er niet van Lize Spit.

Twee millennials met ieder hun eigen problemen


Paula: ‘Ik ben er niet gaat over Leo (níét Leonie) en Simon, die samenwonen in Brussel. Ze kennen elkaar al jaren en richten zich voornamelijk op elkaar, omdat ze verder niemand anders hebben. Leo verloor haar moeder namelijk bij een fietsongeluk, Simons moeder overleed aan een hersentumor. Je duikt als lezer vol in hun levens, vertelt vanuit het perspectief van Leo, en switcht tussen verleden, heden en toekomst. Dat er iets verschrikkelijks staat te gebeuren staat vast, het boek opent met ‘nog elf minuten, winkel’.’
Istvan: ‘Ergens zit een erg goed verhaal verscholen in dit boek. Je moet er alleen wel goed naar zoeken, want wat heeft Lize veel woorden nodig voor Ik ben er niet. Een prachtige titel overigens die de lading van het verhaal heel goed dekt, maar dat had ik eigenlijk pas door toen ik het boek uit had. De intro vond ik erg sterk, het is duidelijk dat een groot drama en onheil aanstaande is, maar hoe dat drama zich precies gaat ontvouwen, daarvoor heb je wel even bijna zeshonderd pagina’s geduld voor nodig. De manier waarop het verhaal opgebouwd was, stukjes uit het heden afgewisseld door uitgebreidere scènes uit het verleden, zouden de spanning er in hebben moeten houden, maar eerlijk gezegd was dat bij mij niet echt het geval. Ik bleef weliswaar lezen, maar dat was niet omdat ik per se wilde weten wat voor drama zich precies zou gaan ontvouwen, maar meer omdat ik dacht: laat er nou eens iets gaan gebeuren. De aanloop is erg lang en als er dan toch van alles gaat gebeuren dan duurt dat eigenlijk ook weer te lang.’

‘Mijn interesse in het plot ging in golven – soms laaide de nieuwsgierigheid weer op en moest ik doorlezen, daarna kabbelde het weer’

Paula: ‘Je kan zeggen dat de opbouw filmisch is, zoals in veel andere recensies wordt gezegd, maar ik zou zeggen: het is gewoon een verteltechniek die zowel in film als boek gebruikelijk is om spanning op te bouwen. Ik merkte zelf dat ik wilde weten wat er in die mysterieuze elf minuten gaat gebeuren, maar het duurt wel erg lang voordat je meer weet. Het wordt over het hele boek uitgesmeerd. Zoiets werkt als een boek 300 pagina’s heeft, niet bij een roman zoals deze die bijna de 600 pagina’s aantikt. Mijn interesse in het plot ging dan ook in golven – soms laaide de nieuwsgierigheid weer op en moest ik doorlezen, daarna kabbelde het weer. De grote hoeveelheid details over de levens van Leo en Simon werken ook niet goed mee, de vaart van het plot lag er regelmatig uit.’

Engelengeduld van Leo (en van de lezer)


Istvan: ‘Op de achterkant van het boek staat de volgende passage: ‘Wij waren de twee scheefgezakte pilaren die, zodra je ze tegen elkaar aan deed leunen, steviger zouden staan dan één ongeschonden, op zichzelf staande pilaar ooit kon. Het zou goed komen met ons, zolang we samen bleven.’ Regelmatig heb ik me tijdens het boek afgevraagd waarom Leo zoveel geduld heeft met Simon. Vooral aan het begin dacht ik: dump die gast en dan ben je binnen honderd pagina’s klaar met het boek. Het is al vrij snel duidelijk in het boek dat Simon leidt aan een psychose. Desondanks laat Leo hem niet vallen, want ze hebben elkaar nodig. Dat haal ik tenminste uit de vorengenoemde quote. Het is best een mooie beeldspraak, maar voelen deed ik het niet. Leo zal voorafgaande aan het moment waarop het boek begint vast geen gemakkelijk leven hebben gehad, een meisje uit de Kempen die zich verdwaald voelt in de grote stad Brussel en een verongelukte moeder, maar ze heeft wel heel erg veel geduld met Simon en zijn ups en zijn downs. Dat geduld wordt – mede vanwege de omvang van het boek – ook van de lezer gevraagd. Soms verloor ik dat geduld. Op andere momenten werd ik dan toch weer gegrepen door het verhaal. Het was een beetje af en aan.’

‘Je kan zeggen dat het bizar is dat ze bij Simon blijft, maar door het verhaal snap je waarom ze dat doet’


Paula: ‘Ja, als lezer heb je zeker ook engelengeduld nodig. Ik vind Lize fantastisch schrijven, ook in dit boek weer. Soms was ik helemaal ondergedompeld in het verhaal, vooral tijdens de scènes dat Leo in de zwangerschapswinkel Buik & Boek werkt. Dat vond ik een leuke toevoeging, het maakte het verhaal ook wat lichter, het heeft iets komisch – hoe daar in de winkel eindeloos Finding Nemo opstaat, de klanten die komen en gaan en de nieuwsbrief die Leo en Lotte samen lezen. Qua Simon verloor ik soms ook geduld, maar ik had veel empathie voor Leo. Je kan zeggen dat het bizar is dat ze blijft, maar door het verhaal snap je waarom ze dat doet. Het is niet zo zwart-wit, ze is op zoveel manieren met Simon verbonden, die banden knip je niet allemaal in één keer door, niet als je zoveel hebt meegemaakt samen. Dat die diepgang over hun verleden erin zit vond ik wel ontzettend goed gedaan, zo gaat het over het pestverleden van Simon en over hoe de dood van de moeder van Leo nog steeds impact op haar heeft. Dat zie je vooral terug in de fietsscènes, op een bepaald moment in de tijd fietst Leo’s moeder haar dood tegemoet, jaren later fietst Leo naar naderend onheil toe.’

Het smelt vs. Ik ben er niet

Paula: ‘Een vergelijking met het debuut van Lize maken is eigenlijk onvermijdelijk. Beide verhalen gaan over een heftig thema – seksueel misbruik in Het smelt, in Ik ben er niet zware psychische problemen – en beide hebben een gelijksoortige opbouw. Toch had ik een hele andere leeservaring met Het smelt. Dat lezen in golven was niet aan de orde, ik móést door, hoe erg het verhaal ook was. Ik ben er niet had me minder in zijn greep. Er zijn schokkende, verbazingwekkende scènes, zeker, de gedachtegang van Simon is bizar, maar niet onverwacht.’
Istvan: ‘Lize houdt er duidelijk van om de spanning op te bouwen en een aanloop te nemen. Ze houdt er ook van om haar eigen tempo te nemen en laat zich niet voortjagen. Dat zie je in beide boeken wel duidelijk terug. In een livestream van Warande.be waarin Lize en haar partner Rob te gast waren en onder meer Ik ben er niet werd besproken werd een link gelegd naar het genre van de psychologische thriller. Ik begrijp ergens die opmerking wel, maar die associatie kwam tijdens het lezen geen moment in me op. Lize gaf zelf ook aan dat ze het ook zeker niet als een psychologische thriller heeft geschreven. Toch zie je wél duidelijk dat Lize heel sterk een psychologische lading en spanning in haar boeken stopt. Daar waar Het Smelt vooral ging over een jeugdtrauma, gaat het in dit boek in de eerste plaats over liefde en alles wat daarvoor moet wijken. En daar gaat Lize behoorlijk ver in. Ik kon er op het laatst met mijn verstand niet meer bij en dat vervreemdde me uiteindelijk van het boek.’

‘Daar waar Het Smelt vooral ging over een jeugdtrauma, gaat het in dit boek in de eerste plaats over liefde en alles wat daarvoor moet wijken’


Paula: ‘Dat het je als lezer vervreemd past wel goed bij het verhaal. Ik vond het ook steeds bizarder worden. Op een gegeven moment is Leo ook voortdurend bang dat er weer iets gebeurd en loopt ze enorm op haar tenen. Maar, zoals er mooi staat beschreven: ‘ik bezat geduld zoals een tube tandpasta: zolang je het niet opgeeft, kun je tot je er tot je verbazing steeds nog wat uit knijpen’. Ze denkt eerst na wat Simon zou kunnen denken voordat ze iets doet. Later wantrouwt ze hem, is ze bang dat hij plots weer veranderd in de manische versie van zichzelf. De scène dat Leo in de lift staat omdat Simon klaar is op de psychiatrische afdeling is tekenend. Ze is bang dat zijn manische gezicht ieder moment weer kan verschijnen.’

Het eindoordeel

Paula: ‘Ik geef Ik ben er niet 3 sterren. Geen slechte opvolger van Het smelt, maar voor mij deed het boek het niet helemaal. Ik had er volledig in meegezogen willen worden, maar dat gebeurde slechts met mate. Wel is de schrijfstijl van Lize Spit weer absoluut fantastisch, het heeft iets traags en melancholisch en daar hou ik enorm van. Ik sluit niet uit dat een volgend boek van haar een favoriet wordt, maar deze tikt de vijf sterren voor mij niet aan.’
Istvan: ‘Ik geef je hier een hand, want ik kom ook op drie sterren uit. Zoals al uit het voorgaande naar voren kwam was ik niet onverdeeld enthousiast. Lize is een fantastische schrijfster, maar ze wist me dit keer slechts bij tijd en wijle mee te nemen. Als dat gebeurde was ik verkocht, maar het gebeurde vaak genoeg dat ze me onderweg verloor.’

Als je iets kwijt wil over wat jij vond van Ik ben er niet, laat het hieronder dan weten. Vinden we leuk.