Wat wij vonden van Znežanka van Bronja Prazdny

Een of twee keer per maand lezen Istvan (49) en Paula (26) allebei hetzelfde boek. Van Nederlandse literatuur tot dystopische boeken – alles komt voorbij. In deze editie van De Boomer & De Millennial: Znežanka van Bronja Prazdny.

Znežanka: noem het een roadnovel

Paula: ‘Znežanka gaat over een bijzondere vrouw. Een vrouw die regelmatig wordt opgenomen omdat ze rouwt over haar ongeboren dochtertje en dat haar teveel wordt, gek maakt, maar ook een vrouw die zich daar bewust van is. Aan het begin van het boek zit ze voor de zoveelste keer voor een psychiater in een inrichting en dit keer neemt ze zich voor dat het de laatste keer is en ze besluit met de demonen uit haar verleden af te reken. Noem het een tragikomisch verhaal. Als lezer krijg je stukje voor stukje de geschiedenis mee van haar, over hoe het precies zit met haar dochtertje, over een manische liefde en over jezelf verliezen.’
Istvan: ‘Van mij mag je het ook een roadnovel noemen, want om met haar verleden in het reine te komen besluit ze haar ex op te zoeken die in California woont. In het vliegtuig naar New York ontmoet ze Arend, een man die rouwt om zijn overleden vriend en van plan is om zijn as in zoveel mogelijk Amerikaanse staten te verstrooien. Het blijkt al snel tussen de twee te klikken en als Arend voorstelt om met hem mee te rijden van New York naar California gaat ze al snel akkoord.’

Thematiek en zwaarte

Paula: ‘Ik vond Znežanka vanaf het begin ontzettend mooi geschreven. Bronja heeft een duidelijke eigen vertelstem, die ik eigenlijk met niemand wil vergelijken. Ze vertelt tragikomisch en gepassioneerd, zet haar personages zo geloofwaardig neer dat ze onder je huid kruipen. Dit verhaal is erg zwaar door de thematiek, de psychische gesteldheid van Znežanka. Soms werd het mij een beetje te zwaar, moest ik het aan de kant leggen.’

‘Het boek verdient ook beslist een groter publiek dan het tot nu toe heeft gekregen’

Istvan: ‘Het is inderdaad geen boek dat uitnodigt tot snel lezen. De ellende wordt behoorlijk uitgesmeerd over het boek en het is een behoorlijke bak ellende dat Znežanka heeft te verwerken. Op een gegeven moment had ik wel redelijk door hoe het zat, maar Bronja gaat er dan nog even goed voor zitten en geeft haar hoofdpersonage alle tijd om de dingen die haar zijn overkomen tot in de laatste puntjes te vertellen. Als Znežanka haar verhaal vertelt dan is er niet veel ruimte meer voor iets anders. Erg veel ademruimte is er niet. Ook niet voor de lezer. Het is op zich wel begrijpelijk waarom de schrijfster voor deze aanpak heeft gekozen. Znežanka heeft haar uitlaatklep nodig in aanloop naar de confrontatie, niet alleen met haar ex-geliefde maar ook met haarzelf. Dat het verhaal ontzettend mooi is geschreven ben ik trouwens wel volledig met je eens. Het boek verdient ook beslist een groter publiek dan het tot nu toe heeft gekregen.’
Paula: ‘Ja, daar ben ik het zeker mee eens. Als het bij een grote uitgeverij was uitgegeven, had het wellicht wel de aandacht gekregen die het verdient.’

Wat we misten in het boek

Istvan: ‘Wat ik trouwens een beetje miste was wat meer verhaalperspectief vanuit Arend. Die man loopt ook met een behoorlijke last op zijn schouder rond. Arend reageert eigenlijk vooral op het verhaal van Znežanka, terwijl hijzelf ook een hele last heeft te sjouwen. De interactie was er wél tussen Arend en Znežanka, maar doordat de nadruk vooral op Znežanka lag kwam de wederzijdse steun voor elkaar iets minder uit de verf. Het zijn toch twee verloren zielen die juist elkaar daarin vinden.’

‘Verschillende stukken vanuit Arend had het verhaal denk ik ook minder zwaar gemaakt’

Paula: ‘Dat had ik inderdaad ook een goede toevoeging gevonden. Verschillende stukken vanuit Arend had het verhaal denk ik ook minder zwaar gemaakt. Arend is juist het hoopvolle deel in Znežanka, hij heeft nare dingen meegemaakt maar probeert er het beste van te maken. Dat geeft juist ademruimte. Een perspectief vanuit de ex van Znežanka had me misschien ook wat geleken, maar nu je over Arend begint lijkt me dat veel beter.’

Het eindoordeel

Istvan: ‘Bij een goede roadnovel is de reis natuurlijk altijd belangrijker dan de bestemming en dat is ook bij Znežanka het geval. Znežanka maakt zowel een fysieke als een spirituele reis. Ik weet wel dat het vooral om dat tweede ging, maar ik zat als de Google Maps-nerd die ik ben letterlijk de reis op Google Maps te volgen. In het begin van hun trip beschrijft ze een aantal stops in kleine gehuchten die ook werkelijk blijken te bestaan en ik ga dan meteen aan de slag met Google Street View om een indruk van de omgeving te krijgen. Later deed ik dat steeds minder aangezien de reis steeds meer in het hoofd van Znežanka plaatsvond. Daardoor verdween de rest van het verhaal steeds meer naar de achtergrond. Als de beschrijvingen van het prachtige, desolate landschap van Amerika en de bijzondere verhouding tussen de twee dolende zielen nog wat meer waren verkend was het verhaal voor mij helemaal af geweest. 3 sterren’ 

Paula: ‘We zijn het weer eens belachelijk met elkaar eens. Ik geef het boek ook 3 sterren. Znežanka is uitzonderlijk mooi geschreven, maar de zwaarte werd me soms teveel. De reis door Amerika en, inderdaad, de spirituele reis in het hoofd van Znežanka, vond ik erg mooi uitgewerkt. Meer Amerika-vibe en beschrijvingen van plaatsen waar de twee terechtkomen had het nog beter gemaakt. Maar al met al vond ik het erg mooi. Als lezer kan je niet anders dan om Znežanka gaan geven. Dat empathische, daarin zit de kracht voor mij in dit boek.’