Wat wij vonden van De hemel is altijd paars van Sholeh Rezazadeh

Een of twee keer per maand lezen Istvan (49) en Paula (26) allebei hetzelfde boek. Van Nederlandse literatuur tot dystopische boeken – alles komt voorbij. In deze editie van De Boomer & De Millennial: De hemel is altijd paars van Sholeh Rezazadeh.

Hier gaat De hemel is altijd paars over


PAULA: ‘Sholeh Rezazadeh schreef eerder poëzie, De hemel is altijd paars is haar debuutroman en gaat over Argavan, een Iraanse vrouw die nog maar kort in Nederland is. Ze heeft een tweedehands winkel vol prachtige spullen en denkt terug aan haar jeugd in Iran terwijl ze aan het werk is, er kleurrijke klanten langskomen en er spullen worden verkocht.’
ISTVAN: ‘Wat me vooral opviel was de enorme beeldenkracht van de woorden die Sholeh hanteert en de dromerigheid waarmee het hele verhaal doordesemd lijkt. Eerlijk gezegd wist ik tijdens het lezen niet dat ze hiervoor poëzie schreef, maar nu kan ik me dat wel goed voorstellen ja. De zinnen in het verhaal zijn vaak van een pijnlijke schoonheid en verdienen het regelmatig teruggelezen te worden. Ik heb er een paar voor mezelf genoteerd: ‘Ik vind het leuk als mensen hun dingen waar ze ooit van hielden in mijn winkel laten staan en zelf vertrekken. Vrijer en lichter. En als ze weg zijn, druk ik mijn neus in de rokken, knuffel de poppen, kijk naar de barsten in de borden en hoop dat die spullen zonder de angst van het eindigen verder kunnen blijven leven.’ Prachtig toch? Deze zinnen aan het begin van het boek zetten meteen al de toon van de melancholische sfeer die als een soort laken over de verdere gebeurtenissen hangt. Een ander stuk dat ik voor mezelf had genoteerd: ‘Ik wil hem uitleggen dat het zien van eenzame planten in een pot me pijn doet. Ik denk aan hoe ze voortdurend aan het wortelen zijn in de hoop dat hun wortels ooit die van de andere planten zullen aanraken. Maar het enige wat ze kunnen aanraken is de aardewerken muur van de pot.’ In deze zinnen zit zoveel van het personage zelf. Het ontworteld zijn, het onvermogen om contact te maken met anderen.’



‘De zinnen in het verhaal zijn vaak van een pijnlijke schoonheid en verdienen het regelmatig teruggelezen te worden’

PAULA: ‘Mijn exemplaar van De hemel is altijd paars zit ook vol plakkertjes bij mooie zinnen. De beeldspraak over bomen en de natuur in het algemeen vallen inderdaad goed samen met het personage Argavan. Die nostalgie over Iran en haar jeugd is er aan de ene kant, maar het proberen mee te gaan in het nieuwe land is er ook. De verwondering over hoe het hier in Nederland anders gaat, vond ik ook bijzonder om te zien. Argavan verwondert zich over afspraken maken, wil liever spontaan mensen zien. Ook vindt ze veel gesprekken tussen mensen vaak onoprecht. Wil iemand echt weten hoe het met haar gaat of is het geveinsde interesse? Ze zoekt naar diepgang, terwijl alles oppervlakkig lijkt te zijn.’


Mees en het verlangen van Argavan

PAULA: ‘Die diepgang vindt ze een beetje bij Mees, een muzikant die bij haar langskomt in de winkel. Ze drinkt koffie met hem, kijkt in zijn blauwe ogen die haar aan de heldere hemel doen denken, zit met hem onder de judasbomen in de straat die dreigen gekapt te worden. Die zinnen die Rezazadeh gebruikt om het verlangen van haar hoofdpersonage te beschrijven, vond ik heel mooi.‘Hij zal me verzekeren dat hij nergens heen gaat en dat hij nog steeds van mijn vreemde en gekke wereld houdt. Hij zal zeggen dat de liefde een kopje warme thee is oor wanneer het buiten koud en donker is. Een kort, zoet middagdutje. (…) Hij zal naar mijn ogen kijken en zeggen dat de laatste dagen, zonder mij, moeilijk zijn geweest. Hij zal vertellen dat hij ernaar uit heeft gekeken weer aan het werk te zien.’ Wat vond jij van Mees in het boek?

ISTVAN: ‘Ik kreeg eigenlijk helemaal niet zo goed grip op die Mees en volgens mij was hij ook helemaal niet zo geïnteresseerd in haar. Hij vond het vooral belangrijk dat zij goed in zijn vriendenkring paste, leek het wel. Het kwam allemaal nogal van één kant. Ik denk dat Argavan nogal blind was voor die zijde van Mees. Misschien wel juist omdat ze behoefte aan iemand met wie ze een bestendige relatie op kon bouwen. De vriendschappen die ze met twee bezoekers aan haar winkel bouwt is eigenlijk veel evenwichtiger. Johan en Anna. Twee mensen die net als Argavan een beetje aan de buitenkant van de maatschappij lijken te staan, maar die daar volledig vrede mee hebben. Zij geven vriendschap aan Argavan en vragen daar weinig voor terug.’

‘De liefde voor de familie, de heimwee naar het verleden, de geuren en de kleuren van het land waar ze vandaan komt. Het komt allemaal heel direct binnen’

PAULA: ‘Connecties, diepgang – die vindt ze inderdaad ook bij Anna, een dove danseres, en de oude Johan, die het geluid van bomen opneemt. Ze komen in haar winkel. Johan voor een casetterecorder, Anna voor jurken om in te dansen. Het zijn mensen die Argavan willen begrijpen, haar binnenwereld snappen omdat die van hen een beetje met de hare overlapt. Terwijl Argavan zich blijft verwonderen over Nederland, vindt ze wat houvast bij hen. Vooral hoe ze met Johan omgaat vond ik heel leuk om te zien, ik had wel meer scènes met hem willen lezen.’
ISTVAN: ‘Wat ik trouwens erg mooi gedaan vond was die verweving van het verleden met het verleden. Naarmate het verhaal vordert komen we via goed geplaatste flashbacks steeds meer te weten over de jeugd van Argavan en hoe die haar heeft gevormd tot de persoon die ze nu is. Vooral de band met haar vader vond ik erg mooi beschreven. Over de liefde tussen hen en de latere vervreemding vanwege zijn opiumverslaving. Het zijn niet alleen scenes waardoor je Argavan beter leert begrijpen, maar ze zijn ook bijzonder mooi om te lezen. De liefde voor de familie, de heimwee naar het verleden, de geuren en de kleuren van het land waar ze vandaan komt. Het komt allemaal heel direct binnen.’

Eindoordeel

PAULA: ‘Een prachtig debuut dat leest als een sprookje. Sholeh Rezazadeh heeft een hele eigen toon en schrijft poëtisch en nostalgisch zonder dat het geforceerd aanvoelt. Zoals Argavan zegt in het boek, woorden beperken soms. Dat heb ik ook met dit boek, waarin alles zit inclusief slimme lijntjes tussen gevoelens en gebeurtenissen (het omkappen van de bomen, bijvoorbeeld). Het is een beetje zweven als je De hemel is altijd paars leest, de toon van Rezazadeh is als zachte golven in de zee waar je door meegevoerd wilt worden. Woorden beperken, maar Rezazadeh vangt ze in dit boek en mixt ze met nostalgie, kwetsbaarheid en emoties. Ik vind het ongelofelijk knap geschreven. Ik heb er even over nagedacht, maar ik denk dat ik dit boek vijf sterren geef. Als een boek zoiets met je doet, moet dat wel.’

‘ Het is een beetje zweven als je De hemel is altijd paars leest, de toon van Rezazadeh is als zachte golven in de zee waar je door meegevoerd wilt worden’

ISTVAN: ‘Ik kan me hier heel erg in vinden. Om de één of andere reden zweefde ik op een gegeven moment heel erg naar de vijf sterren toe. Dat zit hem vooral in de bijzonder aangename dromerige vertelstijl en in de prachtige associaties (die gekapte bomen waren inderdaad ook al zo’n mooi voorbeeld) die in het boek zitten. En in de mooie personages die zo liefdevol door Sholeh worden beschreven. De enige dissonant was de nuchtere Mees die dat alles een beetje doorbrak. Uiteindelijk ga ik denk ik toch voor 4.5 sterren. Maar wat een bijzonder boek is De hemel is altijd paars.’