Ik las De Bange Mens van Daan Heerma van Voss

Noem het verplicht leesvoer voor angsthazen, zo zou ik het in ieder geval zeker willen noemen. Ik heb het over De bange mens van Daan Heerma van Voss. Een boek over een zoektocht naar angst, langs experts en filosofen, maar de rode draad van de eigen angst van de schrijver erdoorheen. Dit vond ik er, als mede-angsthaas, van.

De bange mens: Een fijn leesbare en uitgebreide zoektocht naar de bron van angst

Er zat wat tijd tussen het boek kopen en het boek ook daadwerkelijk lezen. Net als er nogal wat tijd zit tussen het boek uitlezen en erover schrijven. Weer geconfronteerd worden met het fenomeen angst, daar staat je hoofd gewoon niet altijd naar als je er zelf ook last van hebt. Maar goed, ik moet het zeker hebben over De bange mens van Daan Heerma van Voss. Niet alleen waarom het zo herkenbaar was en waarom mijn exemplaar vol plakkertjes zit om (al dan niet herkenbare) passages terug te lezen, ook omdat het onwijs goed en slim is geschreven.

‘Fijn, iemand die het óók begrijpt en er af en toe last van heeft’

De bange mens is namelijk een fijn leesbare én uitgebreide zoektocht naar de bron van angst. Zo heb ik het in ieder geval ervaren tijdens het lezen. Heerma van Voss begint persoonlijk en vertelt over zijn eigen angsten. Dat is prettig, als angsthaas denk je dan direct: fijn, iemand die het óók begrijpt en er af en toe last van heeft. Het gaat over een relatie die eindigt, de angstige periodes die Heerma van Voss in zijn leven heeft gehad. Spot on vond ik dit stuk, waarin hij woorden geeft aan hoe angst kan voelen:

‘s Morgens stak opeens mijn oude vijand z’n kop weer eens op: die ellendige onrust, om niet te zeggen angst, waarmee tot dusver voor mij elke toenadering tot een ander onverbrekelijk gepaard is gegaan. Schuwheid, een gebrek aan psychische veerkracht, bewustzijnsvernauwing (..)’

Verplicht leesvoer (ga ik de uitzonderlijke vijf sterren geven? jazeker)

Naast de rode draad van de persoonlijke angsten van Heerma van Voss die door het boek loopt, gaat de zoektocht verder langs filosofen, kunstenaars en wetenschappers. Soms wordt er kort een filosoof benoemd die ook last had van angstige periodes, andere keren gaat het bijvoorbeeld over cabaretier Pepijn Schoneveld die ook angsten heeft. Er komen wetenschappelijke stukken langs, onderzoeken naar angst. Denk bijvoorbeeld aan een een Amerikaans onderzoek naar angst door professor psychologie Jean Twenge. Voor dit onderzoek werden studenten geïnterviewd over angst en daar kwamen schokkende conclusies uit. De studenten uit het onderzoek (in het jaar 2000) bleken in vergelijking met studenten in de jaren ’50 steeds banger te zijn geworden.

‘Als angsthaas weet ik hoe ingewikkeld het is om het fenomeen angst uit te leggen aan mensen, liever geef ik ze voortaan dit boek cadeau’

De manier waarop al deze passages en hoofdstukken over angst zijn opgenomen in het boek, vond ik heel prettig. Het werd nooit te overweldigend, het is simpelweg goed gedoseerd. En het raakt precies álles wat je wilt weten over angsten, of je er nu zelf last van hebt of niet. Van wetenschappelijke onderzoeken tot pillen en een (fantastisch) verhaal over een angstvereniging in Nederland in de jaren ’60. Als mede-angsthaas vond ik het ook fijn om te lezen dat zoveel mensen er last van hebben, van kunstenaars tot filosofen. Angst is verschrikkelijk, als ik er weer last van heb vervloek ik mezelf dat ik er last van heb omdat het zó naar kan zijn, maar er zijn ook positievere kanten. Denk aan kwetsbaarheid of jezelf in ieder geval kwetsbaar kunnen opstellen, maar ook creativiteit.

Mijn eindoordeel

De bange mens is wat mij betreft verplicht leesvoer voor iedereen die last heeft van angsten of angst beter wil begrijpen. Als angsthaas weet ik hoe ingewikkeld het is om het fenomeen angst uit te leggen aan mensen (want er zijn altijd mensen die vragen stellen als: ‘waar ben je dan bang voor?’), liever geef ik ze voortaan dit boek cadeau. Voor mij was De bange mens een van de interessantste boeken die ik las in 2021. Ik geef boeken bijna nooit vijf sterren, maar dit boek krijgt ze zeker alle vijf. Het is alles wat je wilt weten over angst, een persoonlijk verhaal en nog zoveel meer dan dat. En dat allemaal zonder dat het continu ontzettend zwaar is, want – gelukkig – er zit ook veel hoop in. Want ik mag dan wel een bang mens zijn met momenten, dat is maar een deel, het hoopvolle is er gelukkig ook.